Spotkanie z prof. Ewą Bińczyk
„Planetarny kryzys środowiskowy i problem wyparcia”. Wykład prof. Ewy Bińczyk, 2 lutego 2022 r., on-line,
Jednym z wydarzeń związanych ze Światowym Dniem Mokradeł 2022 było spotkanie z prof. Ewą Bińczyk, która przyjęła zaproszenie Towarzystwa do przygotowania i wygłoszenia wykładu na temat problemów i zagrożeń, jakie niesie ze sobą zmiana klimatyczna. Prof. dr hab. Ewa Bińczyk pracuje w Katedrze Filozofii Praktycznej w Instytucie Filozofii UMK w Toruniu. Zajmuje się współczesną filozofią środowiskową, założeniami filozoficznymi ekonomii ekologicznej dewzrostu, filozofią nauki, studiami nad nauką i technologią i kontrowersjami w nauce. Członkini Rady Naukowej IFiS PAN, Komitetu Prognoz PAN, Rady Ekspertów Koalicji Klimatycznej i Rady Fundacji Edukacji Klimatycznej. Współpracuje z Fundacją Funduszu Pomocy Studentom (ekoKoalicja na rzecz ekoUczelni). Jest autorką książek: Socjologia wiedzy w Biblii (Nomos 2003), Obraz, który nas zniewala (Universitas 2007), Technonauka w społeczeństwie ryzyka (UMK 2012), a także Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu (PWN 2018).
Ewa Bińczyk jest również współautorką pracy Modeling Technoscience and Nanotechnology Assessment (Peter Lang 2014), współredaktorką wyboru tekstów Studia nad nauką oraz technologią (UMK 2014) oraz Horyzontów konstruktywizmu. Inspiracje, perspektywy, przyszłość (UMK 2015). Była stypendystką Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2005), Fundacji Fulbrighta (2006-2007), laureatką stypendium tygodnika Polityka „Zostańcie z nami” (2010). W semestrze zimowym roku 2016 pracowała jako visiting scholar na Uniwersytecie Harvarda (Department of History of Science). W sierpniu 2021 współprowadziła seminarium na Forum Europejskim w Alpbach.
Abstrakt
Punktem wyjścia wykładu jest szeroki katalog problemów określanym wspólnym mianem „planetarnego kryzysu środowiskowego”. Mówi o nich klimatologia, nauki o środowisku oraz tzw. nauka o systemie Ziemi, której powstanie określa się mianem „drugiej rewolucji kopernikańskiej w nauce”. Podejmiemy zagadnienia przekraczanie punktów przełomowych i granic planetarnych, ryzyka destabilizacji hydrosfery, litosfery oraz atmosfery, a także anihilacji biosfery.
Następnie poświęcimy uwagę najważniejszym wyzwaniom epoki, w której dokonuje się planetarna zmiana środowiskowa. Należą do nich: polityka klimatyczna i nadmierna fetyszyzacja postulatu redukcji emisji, stosunek ludzkości do nieodwracalnych strat środowiskowych, a także złożone przyczyny postaw marazmu i wyparcia.
W kontekście problemu wyparcia skupimy się na historii kampanii dezinformacyjnych dotyczących globalnego ocieplenia (działania tzw. handlarzy wątpliwościami), a także przeanalizujemy nowe formy denializmu (spychologia, wbijanie klina, fatalizm klimatyczny, plany awaryjne). Pozwoli to poszukać odpowiedzi na dwa ważne pytania: 1) na czym powinna polegać prośrodowiskowa korekta myślenia i działania w XXI wieku, 2) jak skutecznie prowadzić edukację klimatyczną.
Literatura:
Bińczyk, Ewa. 2018. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bińczyk, Ewa. 2018a. Utrata przyszłości w epoce antropocenu, „Stan Rzeczy” 1 (14): 109-134.
Bińczyk, Ewa. 2021. Pandemia i rozszczelnianie zdrowego rozsądku. Szansa na demontaż ‘business as usual’? W: P. Wielgosz, red. Ekonomie przyszłości. Warszawa: Biennale Warszawa, 27-35.
Bonneuil, Christophe, Jean-Baptiste Fressoz. 2016. The Shock of the Anthropocene: the Earth, History and Us. Przekład David Fernbach. London: Verso.
Clay, Jon, reż. 2021. Breaking Boundaries. The Science of Our Planet. USA: Silverback Films.
Crutzen, Paul J., Eugene F. Stoermer. 2000. The ‘Anthropocene’. „Global Change Newsletter” 41: 17-18.
Ellis, Erle. 2018. Anthropocene. A Very Short Introduction. Oxford, UK: Oxford University Press.
Hansen, James. 2009. Storms of My Grandchildren. The Truth about the Coming Climate Catastrophy and Our Last Chance to Save Humanity. New York: Bloomsbury Press.
Hamilton, Clive. 2016. The Anthropocene as Rupture. „The Anthropocene Review” 3(2): 93-106.
Hamilton, Clive, Christophe Bonneuil, François Gemenne, red. 2015. The Anthropocene and the Global Environmental Crisis. Rethinking Modernity in a New Epoch. London, New York:Routledge.
Hickel, Jason. 2021. Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat. Przekład Jerzy Paweł Listwan. Kraków:Karakter.
Hornborg, Alf. 2019. Nature, Society, and Justice in the Anthropocene. Unraveling the Money-Energy-Technology Complex. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
Kolbert, Elizabeth. 2016. Szóste wymieranie. Historia nienaturalna. Przekład Tatiana Grzegorzewska, Piotr Grzegorzewski Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Lynch, Amanda H., Siri Veland. 2018. Urgency in the Anthropocene. Cambridge: The MIT Press.
Moore, Jason. W., red. 2021. Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu. Przekład Krzysztof Hoffman, Patryk Szaj, Weronika Szwebs. Poznań: WBPiCAK, UAM.
Oreskes, Naomi, Erik M. Conway. 2017. Upadek cywilizacji zachodniej. Przekład Ewa Bińczyk, Jakub Gużyński, Krzysztof Tarkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rignot, Eric, Jérémie Mouginot, Berndt Scheuchl et al. 2019. Four Decades of Antarctic Ice Sheet Mass Balance from 1979-2017. „PNAS” 116 (4): 1095-1103.
Rockström, Johan et al. 2009. A Safe Operating Space for Humanity. „Nature” 46 (wrzesień): 472-475.
Victor, Peter. 2019. Managing without Growth. Slower by Design, not Disaster. Cheltenham, UK, Northhampton, MA: Edward Elgar, wyd. drugie poprawione i uzupełnione.
Weizsäcker, Ernst Ulrich von, Anders Wijkman. 2018. Come On! Capitalism, Short-termism and the Destruction of the Planet. New York: Springer.